How many cultures are there in Somalia?



Dhaqamada dadka soomaliyeed asal ahaan waxuu ku saleysan yahay labo tiir oo waaweyn. Tariiq-qoto dheer, iyo diinta-islaamka. Waxaase raaca labo kale oo ah. Caado-dhaqmeed iyo dibada kuwa kayimid.  Dhaqanka guud waxaa uu leeyahay qaybo hoosaadyo ah oo badan. Si kastaba ha ahaatee, Soomaaliya waxay leedahay taariikh is-dhexgal oo soo jiitamaysay qarniyo badan, taasoo ay qayb ka yihiin ganacsatada Carabta, Beershiyaanka, Hindiya, iyo Bulshooyinka Afrika ee deriska la ah. Arrintani waxay horseeday isku dhaf dhaqameed oo ballaaran.

1. Dhaqanka Guud ee Soomaalida

Dhaqanka Soomaalida wuxuu xoogga saaraa reer guuraanimada, dhaqashada xoolaha, iyo xiriirka qoyska. Hidaha iyo dhaqanka Soomaalida waxaa ka mid ah:
Heesaha iyo suugaanta: Soomaalidu waa dad hodan ku ah suugaanta. Gabayada, guurdoonka, iyo ciyaaraha dhaqanka waa kuwo muhiim u ah dhaqanka Soomaalida. Waxay caan ku yihiin dhaqamada la xiriira guurtida iyo heesaha dhaxal galka ah ee ay ku luuqeeyaan afkooda hooyo.
Diinta iyo caqiidada: Diinta Islaamka ayaa ah tan dhammaan dadka Soomaaliyeed ay wadaagaan. Islaamka ayaa ah diinta rasmiga ah ee dadka Soomaaliyeed, waana mid si qoto dheer ugu dhex milan dhaqanka iyo nolosha bulshada. diinta Islaamka lafteedu waxay ku leedahay dhaqammo kala duwan iyadoo lagu saleynayo mad-habka Shaaficiga iyo fahamka maxalliga ah Waa kan ugu badan ee laga dhaqmo Soomaaliya.

2. Soomaaliya: Qowmiyadda iyo Qabiilka



Soomaaliya waxa ay caan ku tahay in dadka u badan yihiin hal qowmiyad – oo Soomaali ah – taas oo ka dhigaysa mid ka mid ah dalalka ugu midnimada badan Afrika marka loo eego qowmiyadaha. Si kastaba ha ahaatee, nidaamka qabiilka Soomaalida ayaa kaalin weyn ka ciyaara sida dhaqanka loo kala qaato. Shanta qabiil ee waaweyn – Daarood, Hawiye, Isaaq, Rahanweyn (Digil iyo Mirifle), iyo Dir – ayaa leh dhaqammo u gaar ah juqraafi ahaan iyo bulsho ahaanba.
Daarood: Qabiilka Daarood waxa uu degaan ahaan ku badan yahay waqooyi-bari iyo koonfurta (Somalila), Waxay caan ku yihiin dhaqanka hiddaha suugaanta reer guuraaga iyo xoolo-dhaqashada iyo ganacsiga.
Hawiye: waxey ku badanyihiin bartamaha iyo koonfurta (Somalila), dhaqankoodu waxa uu xoogga saarayaa ganacsiga maxalliga ah, hiddaha suugaanta iskaashiga bulsho iyo reer guuraaga.
Isaaq: Waa qabiilka ugu badan gobollada waqooyi-galbeed (Somalila), waxayna leeyihiin dhaqamo xagga ganacsiga, hiddaha suugaanta, iyo siyaasadda ah.
Digil iyo Mirifle: Ku badan koonfur-galbeed (Somalila), waxay caan ku yihiin beeralayda, dhaqanka bulshada deggen, iyo muusigga kala duwan.
Dir: Inkastoo ay ku badan yihiin waqooyiga iyo meelo kale, Dirku waxay caan ku yihiin hiddaha suugaanta iyo geed-wadaagga.

3. Saameynta Juqraafiyadda iyo Dhaqanka


Soomaaliya waa dal ku yaalla Geeska Afrika oo leh taariikh qani ah, hiddaha iyo dhaqanmo kala duwan. , taas oo ay sabab u tahay taariikhdeeda qotada dheer, In kasta oo Soomaalidu 100%99 ee yihiin hal qowmiyad oo leh hal luqad oo ah af-Soomaali iyo haldiin oo ah diinta-islaamka. Dhaqamada badankood waxy aad ugu kala duwan yihiin gobollada dalka kala duwan. Maqaalkaan waxa uu ku faaqidi doonaa su’aasha ah: "Immisa dhaqan ayaa ka jira Soomaaliya?" iyadoo la eegeyo dhinacyada taariikhda, juqraafi ahaan, qabiilka, diinta, iyo dhaqamada maxalliga ah.
Asalka Dhaqamada Soomaaliya
Juqraafiyadda Soomaaliya – oo ka kooban lama-degaanka, howdka, dooxooyin,wabiyada kala duwan, xeebaha dheer, iyo buuraha waqooyiga – ayaa door weyn ka ciyaaraya qaabaynta dhaqanka bulshada. Tusaale ahaan:

Dhaqanka Xeebaha:
 
Dadka ku nool xeebaha waa kalluumaysato iyo ganacsato, iyagoo leh xiriir taariikhi ah oo imbadan oo qarniyaala soo jiray oo ay la leeyihiin Carabta iyo Aasiya.

Dhaqanka Beeraha:

Gobollada beeraha hodanka ku ah sida Shabeellaha Hoose iyo Jubbada Hoose ayaa leh dhaqammo gaar ah oo facweyn kuna saabsan hab-nololeedka beeralayda yio dabiig.

4. Farshaxanka iyo Suugaanta Soomaalida

Farshaxanka iyo suugaantu waa qeyb kale oo muhiim ah. Waana waxa bulshada soomaalida kadhigaya kuwo hodan ku ah suugaanta. laguna qiimeyo dhaqammada kala duwan ee Soomaalida.
Gabayga iyo Geeraarka: Waa hab dhaqameed muhiim ah oo bulshada Soomaaliyeed ay u adeegsadaan hasaawaha wada xiriirka iyo kaydinta taariikhda.
Muusigga iyo Ciyaaraha Hidaha: Dhaqamada kala duwan ayaa leh ciyaaro caana dunidana laga qiimeeyo iyo muusig gaar ah, oo lagu garto sida dhaantada, jaandheerta, seylicigahirweyn, iyo shiribka.

5. Saameynta Dibadda iyo Casriga

Iyadoo Soomaaliya ay leedahay dhaqanno asal ah, haddana saameyn kale ayaa ka timaadda dunida dibaddeeda, sida Carabta, Turkiga, iyo reer Galbeedka.

Gabagabo

Soomaaliya waa dal iyo dad hodan ku ah dhaqamada kala duwan oo wadaaga luqad, diin, iyo hal qoomiyad, hadana dhaqammadooda waa kuwo aad u kala duwan, kuwaas oo ka dhalatay juqraafiyad, qabiil, iyo xiriir dibadeed. Waxay taasi ka dhigan tahay in su’aasha ah “Immisa dhaqan ayaa ka jira Soomaaliya?” aysan lahayn hal jawaab oo sax ah, balse waxaa lagu falanqeyn karaa iyadoo lagu saleynayo dhinacyo badan.


No comments: