10-ka Xaqiiqo ee ugu Sareeya Soomaaliya

Soomaaliya, oo ah waddan ku yaalla Geeska Afrika, waxa uu leeyahay taariikh fac weyn, dhaqan soo jireen ah, iyo kheyraad dabiici ah oo kala duwan. Waxaa ku nool dad mideysan oo leh af, diin, iyo dhaqamo isku mid ah, taasoo ka dhigeysa mid ka mid ah waddamada ugu soo jiidashada badan Geeska Afrika. Inkastoo dhibaatooyin siyaasadeed iyo colaado ay soo mareen, Soomaaliya waxay leedahay faa'iidooyin dhaqaale juqraafiyeed oo aad u badan, kuwaasoo u noqon kara waddada horumarka iyo xasilloonida.

 Maqaalkan waxa uu diiradda saarayaa kheyraadka Soomaaliya iyo faa’iidooyinka ay leedahay, iyada oo la raacayo dulmar faahfaahsan oo ka tarjumaya waxyaabaha ugu muhiimsan ee dalka lagu yaqaan.

Dal Hodan ah oo leh Taariikh iyo Fursado Kala Duwan

Soomaaliya waa dal ku yaal bariga qaaradda Afrika, oo leh xeebta ugu dheer qaaradda oo dhan, waana albaabka ugu muhiimsan ee isku xidha Badweynta Hindiya iyo waddamada kale ee Afrika. Soomaaliya Dhulkeedu wuxuu u badan yahay kaymo, iyo dhul beereed, halka deegaanada ku teedsan xeebaha ay yihiin kuwo ku wanaagsan kaluumeysiga. Soomaaliya waxa ay xuduud la leedahay waddamada kala ah. Itoobiya, Jabuuti, Kenya, iyo Badweynta Hindiya. Dadka Soomaaliyeed waxay ku hadlaan Af-Soomaali, oo ah mid ka mid ah afafka ugu waaweyn ee Afro-Asiatic. Waxaa kaloo lagu yaqaan inay leeyihiin dhaqan xoolo-dhaqasho iyo ganacsi taariikhi ah oo weli muhiim u ah bulshada casriga ah.

1. Goob Juqraafiyeed oo Istiraatiiji ah

Soomaaliya waxay ku taal meel istiraatiiji ah oo isku xirta qaaradaha Afrika, Aasiya, iyo Yurub, iyada oo leh xeeb dheer oo gaaraysa 3,333 km. Goobtan waxay dalka u suuragelisay inuu noqdo mid muhiim u ah ganacsiga caalamiga ah, gaar ahaan maraakiibta ka shaqeeya marinka muhiimka ah ee Baab-Al-Mandab. Meeshaas muhiimka ah ayaa Soomaaliya ka dhigaysa mid muhiim u ah waddamada adduunka iyo xiriirka ganacsi.

Faahfaahin: Dhulka istiraatiijiga ah wuxuu suurageliyaa kobaca ganacsiga iyo xiriirka caalamiga ah, taasoo keeni karta maalgashi shisheeye iyo horumarinta kaabayaasha dhaqaalaha sida dekedaha iyo waddooyinka ganacsiga.

2.Xeebaha Dhaadheer iyo Kheyraadka Badda

Xeebaha Soomaaliya waxay leeyihiin kalluun iyo kheyraad kale oo dabiici ah, taasoo dalka ka dhigaysa mid leh fursado dhaqaale oo xooggan. Waxay sidoo kale xeebaha laga heli karaa kheyraad kale sida milixda, saliidda, iyo gaaska dabiiciga ah.

Xeebahaas dhaadheer ayaa soo jiidan kara maalgashi dhinaca kaluumeysiga ah iyo dalxiiska, iyada oo sidoo kale laga hirgelin karo warshado badeed oo casri ah.

Xeebaha Soomaaliya ayaa leh kheyraad kaluumeysi oo aad u weyn, gaar ahaan noocyada kalluunka ganacsi ahaan qiimaha badan leh, sida tuna, mackerel, iyo lobster. Biyaha Soomaaliya waxay sidoo kale ku yaallaan meelaha ugu hodansan kalluunka caalamka oo loogu yeero Somali Current, halkaas oo ay ka dhacaan is-beddelka biyaha qoto dheer iyo kuwa dusha sare, taasoo keenta kobaca noolaha badda.

Fursadaha:

• Kor u qaadida warshadaha kaluumeysiga.
• Dhoofinta kalluunka caalamka si loo kordhiyo dakhliyada qaranka.
• Abuurista shaqooyin cusub oo ka faa’iideysanaya kalluumeysiga.

 3.Kheyraadka Dabiiciga ah

Soomaaliya waxay leedahay kheyraad dabiici ah oo badan sida macdanta, saliidda, gaaska dabiiciga ah, iyo dhulka beeraleyda oo aan weli la fulin si buuxda. Weli waxaa jira rajada ah in baaritaanka saliidda iyo gaaska ay ka dhigaan waddan hodan ah.

Faahfaahin: Horumarinta kheyraadka dabiiciga ah waxay keeni kartaa dakhli dheeraad ah oo ka caawiya dowladda iyo shacabka horumarinta adeegyada aasaasiga ah sida waxbarashada iyo caafimaadka.

 Soomaaliya waxay leedahay keyd muhiim ah oo macdan ah sida:

• Uranium: Waxa laga helaa dhulal badan oo koonfurta iyo bartamaha dalka ah.
• Dahabka: Waxaa laga soo saari karaa gobollada waqooyi iyo bartamaha Soomaaliya.
• Limestone, Gypsum, iyo Dhuxul Dhagax: Waxa loo isticmaalaa dhismaha iyo wax-soo-saarka warshadaha.
• Batroolka iyo Gaaska Dabiiciga ah: Xeebaha Soomaaliya iyo qaar ka mid ah dhulka bariga ayaa muujiyay caddeymo ah inay ku jiraan keyd batrool iyo gaas ah oo aan weli si buuxda loo soo saarin.

Faa’iidooyinka:

• Waxay u noqon karaan il dhaqaale oo weyn oo lagu maalgeliyo adeegyada bulshada.
• Waxay furi karaan albaab cusub oo maalgashi oo caalami ah.

 4. Dhaqanka Hodanka ah iyo Midnimada Bulshada

Dadka Soomaaliyeed waxa ay wadaagaan hal luuqad, diin, iyo dhaqan isku mid ah, taas oo ka dhigaysa bulshada mid leh isku xirnaan bulsho oo xooggan. Halkan waxa sidoo kale ku badan suugaanta, ciyaaraha dhaqanka, iyo heesaha hiddaha.

Dhaqanka wadajirka ah wuxuu fududeyn karaa habsami-u-socodka dadaallada horumarinta iyo dhismaha dawladnimada, iyada oo bulshada ay u dhaqmi karaan si wadajir ah.

5. Taariikh Fac Weyn

Soomaaliya waxay leedahay taariikh fac weyn oo la xiriirta boqortooyooyinkii Geeska Afrika, ganacsigii caalamiga ahaa, iyo xiriirkii ay la lahayd dalalka Carabta iyo Hindiya. Waxaa sidoo kale ku yaal magaalooyin qadiimi ah sida Muqdisho iyo Zeilac, oo ah goobaha taariikhiga ah.

Taariikhdaas waxay soo jiidan kartaa dalxiisayaasha iyo daraasaadka caalamiga ah, taasoo kor u qaadi karta dhaqaalaha iyo wacyiga taariikhiga ah.

6. Fursadaha Beeraleyda

Inkasta oo ay jiraan caqabado la xiriira abaarta, Soomaaliya waxay leedahay dhul ku habboon beeraha, gaar ahaan wabiyada Shabeelle iyo Jubba oo bixiya biyo nadiif ah. Dalagyada sida qudaarta, digirta, iyo galeyda ayaa ku fiican dhulkan.

Horumarinta beeraha waxay yarayn kartaa saboolnimada iyo cunnoyaraanta iyadoo sidoo kale kobcinaysa dhaqaalaha gudaha.

7. Xoolaha iyo Dhaqaalaha Ku Xiran

Soomaaliya waa mid ka mid ah waddamada ugu sarreeya ee dhoofiya xoolaha nool, sida geela, ari, iyo lo'da. Dhaqaalaha xoolaha ayaa muhiim u ah nolosha bulshada Soomaaliyeed.

Horumarinta warshadaha xoolaha iyo badeecadaha ay soo saaraan sida hilibka, caanaha, iyo maqaaradu waxay furi kartaa suuqyo caalami ah.

8. Fursadaha Dalxiiska

Soomaaliya waxay leedahay xeebaha quruxda badan, buuraha, iyo dhulka lamadegaanka ah oo soo jiidan kara dalxiisayaal caalami ah. Goobaha taariikhiga ah iyo dhaqanka qaniga ah ayaa sidoo kale muhiim u ah dalxiiska.

Dalxiisku wuxuu noqon karaa il dhaqaale oo cusub oo u baahan in laga shaqeeyo amniga iyo kaabayaasha dalxiiska.

9. Dhalinyarada iyo Awooddooda

In kabadan 70% dadka Soomaaliyeed waa dhalinyaro, taasoo macnaheedu yahay inay isfahmikaraan bulsha casriga ah iyo caalamka. Awood dhalinyarada macnaheedu oo xooggan iyo fursado horumarineed oo badan.

Maalgashiga dhalinyarada, gaar ahaan dhinacyada waxbarashada iyo farsamada gacanta, wuxuu dalka siin karaa awood horumarineed oo waara.

10. Diinta iyo Saamaynta Dhaqan-dhaqaale

Diinta Islaamka ayaa Soomaaliya ka dhigaysa dadkeeeda kuwa is jecel si iskumidana uqadariya dadyowga caalamka soona dhaweeya aadna umarti soora dhaqan wanaagsan.waana kuwo xiran dalal badan oo Islaam ah, taas oo keeni karta wada shaqeyn dhaqaale iyo maalgashi ka yimaada dunida Muslimka.

Xiriirka diimeed ee dalalka Muslimka wuxuu suuragelin karaa horumarinta ganacsiga iyo is-dhexgalka dhaqameed.

Gabagabo

Soomaaliya waxay leedahay fursado badan oo dabiici ah, dhaqan, iyo juqraafi ah oo aan weli loo maareyn si buuxda. Horumarinta kaabayaasha dhaqaalaha, tayaynta adeegyada bulshada, iyo xasilloonida siyaasadeed ayaa ah furaha muhiimka ah ee loo baahan yahay si loo xaqiijiyo faa’iidooyinka ka jira dalka. Haddii la maareeyo kheyraadka iyo fursadaha jira, Soomaaliya waxay noqon kartaa dal tusaale u ah horumarka iyo isbeddelka gobolka Geeska Afrika.